De achilleshiel van de David van Michelangelo
Michelangelo behoort tot de grootste kunstenaars uit de historie. Als kunstschilder, beeldhouwer, architect en dichter wordt hij gezien als een van de belangrijkste kunstenaars uit de Italiaanse renaissance. De David van Michelangelo is een van de bekendste beeldhouwwerken in de kunstgeschiedenis. Het monumentale standbeeld ontstond tussen 1501 en 1504 ten tijde van de Hoog Renaissance in Florence. Michelangelo was slechts 25 jaar jong toen hij dit meesterwerk creëerde. Dit benadrukt nog maar eens zijn artistieke genialiteit.
Aanvankelijk stond het beeld buiten voor het stadhuis in Florence. Ter bescherming van het beeld is het bijna 150 jaar geleden naar binnen in de Galleria dell’Accademia verplaatst. Voor het stadhuis is tegenwoordig een volle replica van de David te bewonderen. Het inmiddels meer dan 500 jaar oude beeld heeft een rumoerige geschiedenis achter de rug.
Restauraties
Gedurende de eeuwen heeft het beeld veel te lijden gehad. Een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen:
- 1512 Fundament van het David standbeeld raakt beschadigd door onweer
- 1527 Vandalen vernielen de linkerarm. Alle brokstukken blijven bewaard en een nieuwe arm is gemaakt
- 1813 Gebroken vinger aan de rechterhand gerepareerd. Een wax-coating wordt toegepast op het hele beeld
- 1843 Gebroken teen gerestaureerd. Ook krijgt het beeld een “barbaarse” schoonmaak waarbij zwavelzuur gebruikt is
- 1991 Boze Italiaanse artiest bewerkt een van David’s tenen met een hamer
Om het beeld te behouden zijn er in de loop der jaren dus ook vele restauratieprojecten nodig geweest. Mede om die redenen alsook om de impact van de tand des tijds (“time patina”) te beperken is het beeld van buiten naar binnen verplaatst.
Een schoonmaakbeurt voor de David van Michelangelo.
Ter ere van de 500ste verjaardag van het beeld is begin deze eeuw een restauratieproject uitgevoerd. Het project diende vooral ter conservatie van het beeld. Primaire doel was om verdere chemische erosie van het marmer door schadelijke aanslag te voorkomen. Onderstaand een uitgebreide reportage (in het engels) over dit restauratie-project.
Controverses
Het project heeft tot een sterke controverse geleid. Een groep demonstranten, aangevoerd door gerenommeerde en gerespecteerde kunsthistorici, heeft vergeefs getracht het restauratieproject te stoppen. Vanuit de demonstranten klonk het: “De restaurators geven de David een cosmetische opfrisbeurt, zonder dat het echte probleem, de stabiliteit, wordt aangepakt.” De stabiliteit van het beeld wordt alom gezien als een serieuze bedreiging voor het beeld. Het gewicht van het beeld rust op het rechterbeen waarbij het marmeren gesteente van dit been zwakte vertoont en dringend versteviging behoeft.
Ook om een andere reden had het project een tumultueuze start. Tussen de restauratie experts is een heftig debat gevoerd over wat de beste manier zou zijn om het beeld te ontdoen van vuil en aanslag. De aanvankelijk gekozen “dry-cleaning” methode, waarbij gebruik gemaakt wordt van borstels, is uiteindelijk verworpen. Deze methode zou te ruw zou zijn voor het broze gesteente en daardoor permanente schade kunnen aanrichten. Uiteindelijk is een methode toegepast die gebruik maakt van gedistilleerd water en een modderbad bestaande uit cellulosepulp en klei.
Achilleshiel
Ondanks deze restauratie blijven er dus grote zorgen over de David. Uit recent onderzoek is nogmaals nadrukkelijk naar voren geworden dat het beeld onder het eigen gewicht dreigt te gaan bezwijken door de zwakke plekken.
Met geavanceerde apparatuur is een 3D scan gemaakt van het hele beeldhouwwerk. Hierbij is een laser geprojecteerd op het beeld met een nauwkeurigheid van 1/100 van een inch.
Door data-analyse van meer dan 7,000 digitale foto’s en gemet behulp van een computermodel is een 3D visualisatie gemaakt van de druk in het hele beeld. In onderstaand 3D beeld geeft een groen-geel-rode kleur een indicatie voor de plekken met een hoge druk.
Het resultaat onderstreept nogmaals duidelijk dat de rechter-achillespees van de David van Michelangelo de achilleshiel is .