Schilderij schoonmaken en reinigen

Schilderij schoonmaken

In de loop van de jaren kan een schilderij vuil worden, bijvoorbeeld door nicotine, rookaanslag of huisvuil. Deze vervuiling ontstaat geleidelijk maar is visueel ontzettend storend. Dit effect kan verder versterkt worden door een vergeelde vernislaag wat maakt dat een schilderij somber lijkt. Beide effecten samen kunnen visueel een desastreus effect hebben op het schilderij. Uw restaurator kan het schilderij schoonmaken door het oppervlaktevuil en de storende vernislaag te verwijderen. Het reinigen van een schilderij kan daarmee visueel een groot effect geven. De verbazing is dan ook vaak groot wanneer de eigenaar een schilderij weer komt ophalen en blijkt dat het schilderij de heldere, sprankelende kleuren en diepte heeft teruggekregen.

Het schoonmaken van een schilderij valt onder het reguliere onderhoud dat dient te gebeuren. Uw restaurator kan u adviseren over de mogelijkheden.

Vuil verwijderen

Oppervlaktevuil ontstaat door de omgevingsfactoren waarin een schilderij zich bevindt. Typische vervuiling betreft: stof, nicotine, insecten, roet van kaarsen en open haard etc. Vervuiling van schilderijen kan zowel aan de voor- als achterzijde van het schilderij plaatsvinden. Oppervlaktevuil kan vocht aantrekken, en schimmelgroei bevorderen. Secretie van insecten is erg zuur en kunnen in de vernis- en verflaag bijten.

Het schoonmaken van een schilderij behoort tot de standaard onderhoudswerkzaamheden. Zo blijft uw schilderij in topconditie en is het optimaal te bewonderen. Meer informatie over vuil en nicotine verwijderen bij schilderijen.

Vernis verwijderen

De meest voorkomende reden om een vernislaag te verwijderen en de verflaag te voorzien van een nieuwe vernislaag is vanwege de vergeling van het oude vernis. De restaurator zal dan de oude vernislaag verwijderen en een nieuwe aanbrengen. Daarmee krijgt het schilderij weer haar oorspronkelijke kleur en diepte terug. Tevens is het beschermd tegen externe invloeden.

Het vernis kan vergeeld zijn door veroudering. Ook kunnen andere oorzaken de vernislaag aantasten, zoals omgevingsinvloeden, relatieve luchtvochtigheid, temperatuur en oppervlaktevuil. Een behandeling van het vernis kan dan een uitkomst bieden. Helaas komt het ook nog steeds voor dat ondeskundig gebruik van reinigingsmiddelen de oorzaak is van een ernstig aangetaste vernislaag. Zelfs in de meest schrijnende gevallen kan uw ervaren restaurator het schilderij gelukkig weer herstellen. Lees hier alles over in mijn blog over Schilderij restauratie voor dummies.

Een dikke laag vuil op een schilderij belemmert een goede controle van de vernislaag, waardoor niet altijd goed zichtbaar is in welke mate deze vergeeld, onregelmatig of aangetast is. Visueel is er weinig verschil tussen een vergeelde vernislaag en een nicotine-aanslag. Meer informatie over vernis verwijderen bij schilderijen.

Kosten vernis verwijderen

Het verwijderen van een vergeeld vernis kost doorgaans meer tijd dan het verwijderen van vuil. De tijd voor het verwijderen van vernis is wederom afhankelijk van het formaat van het schilderij en de structuur van onderliggende verflagen. Een ander belangrijk aspect is dat bij een vernisafname ook eerder aangebrachte retouches verwijderd zullen worden. Deze retouches zullen na het aanbrengen van een nieuwe vernislaag ook weer opnieuw aangebracht moeten worden door uw restaurator. Voordat met het schoonmaken van het schilderij begonnen wordt kunnen deze retouches zichtbaar gemaakt worden met een UV-lamp. Daarmee kan de restaurator een nauwkeurigere schatting van de tijd en kosten maken.

Ook zullen wij altijd een schoonmaaktest uitvoeren om te zien welke reinigingsmiddelen het beste gekruikt kunnen worden. Op basis van de bevindingen zullen we ons vrijblijvende behandelvoorstel en bijbehorende kosten verder detailleren. Dit alles maakt dat het verwijderen van vernis vaak hogere kosten met zich meebrengt dan alleen vuilafname.

Vuil en vernis verwijderen

Het schoonmaken van een schilderij dient secuur te gebeuren en is daarom een arbeidsintensief proces. Voordat begonnen kan worden met het reinigen van een schilderij zal de restaurator dus eerst een onderzoek uitvoeren om uit te zoeken met welk middel het vuil en vernis het beste verwijderd kunnen worden. De restaurator zal altijd proberen de minst toxische middelen te gebruiken. Welk reinigingsmiddel het beste werkt hangt van veel factoren af zoals herkomst en ouderdom schilderij en de gebruikte materialen zoals verf en vernis. Door nieuwe ontwikkelingen zoals de schoonmaak-gels van Richard Wolbers zijn schadelijke stoffen steeds minder vaak nodig.

 Soms is een schilderij zo vervuild dat het vuil een belemmering vormt voor het beoordelen van het vernis. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een dikke laag nicotine aanslag of ander vuil. Het is dan noodzakelijk eerst het oppervlaktevuil te verwijderen voordat vastgesteld kan worden in welke staat de onderliggende vernislaag zich bevindt. Als het vernis in een goede conditie is dan hoeft deze niet verwijderd te worden. Indien blijkt dat de vernislaag wel vergeeld of  aangetast is dan kan deze alsnog verwijderd worden. Dit zal altijd gebeuren in directe en zorgvuldige afstemming met u als klant. Door de verwijdering van vuil, zoals een nicotine laag, zal in ieder geval de aantasting van de vernislaag worden stopgezet.

Kosten vuil en vernis verwijderen

Wanneer bij schoonmaaktesten direct blijkt dat er sprake is van vuil en een vergeeld vernis kan worden getest of deze tegelijkertijd kunnen worden verwijderd. Het tegelijkertijd verwijderen van beide lagen zal dan minder tijd kosten en dus goedkoper zijn dan wanneer deze separaat van elkaar moeten worden verwijderd. Uw restaurator zal altijd de verschillende opties en bijbehorende kostenplaatje met u bespreken.

Voorbeeld

Onderstaand nog een voorbeeld waarbij Patricia Ortiz in haar atelier een schilderij aan het schoonmaken is. Het Japanse papier (“facing”) dient om te voorkomen dat er verfverlies optreedt bij beschadigingen.